Tarihçe
KÖMÜRLÜ’NÜN TARİHÇESİ
Kömürlü köyü Kars ili Kağızman ilçesine bağlı kuzeyinde büyükdere ağadeve köyü karacaören yaylası, güneyinde kötek köyü, doğusunda böcüklü köyü , batısında paslı ve yalnızağaç köyleri ile sınırlı bir Türkmen köyüdür. 1976 yılında köye Kürtlerin gelmesiyle 1990 yılından sonra tamamen kürt köyü olmuştur.
Kömürlü sözcüğü nereden gelmiştir?
- Sıra kayalıklardan dolayı “kemerli“ demişler ve zaman içerisinde“ kemerli“ sözcüğü “kömürlü“ olarak günümüze gelmistir.
- Kömürlüyü “gümrü“den gelenler kurmuş. Köy halkına “gümrülüler“ denmiş zaman içerisinde “gümrü“ sözcüğü “kömürlü“ olarak günümüze gelmiştir.
- Köyün arazileri ormanlıkmış. Zamanla orman yok olmuş. Köyde yaşayanlar odun kömürü üretmeye başlamış. Yer altından kömür üretmiş olmalarından dolayı kömür sözcüğüne ek olarak “kömürlü“ türetilmiş.
Yazılı kayıtlarda son 200 yıldır kömürlü olarak bilinmektedir ve yer almaktadır.
Kömürlünün 400-500 yıllık bir yerleşim yeri olduğu tahmin edilmektedir. Bu kanıyada Galç dediğimiz Türkmen mezarlığındaki ölülerimizin sayısından hesaplayarak bu sonuca varılmasıdır. Türkmen mezarlığına Türkmenlerin dışında cenaze gömülmemiştir.
Kömürlünün Türkmen halkı çoğunlukla dışarıdan gelmiştir. Gelinen yerler Sivas , Malatya, Gaziantep, ve Tokat illeridir.
1950 yıllara kadar giysiler genelde Türkmen kıyafetleri bu tarihten sonra ulaşım, teknoloji gibi nedenlerden dolayı çağdaş giysiler giyilmeye başlanılmıştır.
Kömürlünün dağılmasına muhtarlık olayının neden olduğu söylense de bunun dışında başka nedenlerde vardır
- Ekonomik nedenler
- Teknolojik nedenler
- Eğitim
- Kent yaşamına istek
Bu nedenleri daha da arttırabiliriz.
Köy yaşamında nüfus arttıkça topraklar insanları doyuramaz hale geldi. Çok fazla emek sarf edilmesine rağmen topraktan yeterli verim alınamamıştır. Geleceğini köyde göremeyenler kentlere göç etmeye başlamıştır.
Bilim, teknik, teknolojinin gelişmesiyle ulaşım, iletişim imkanları arttıkça daha iyi bir yaşam için kentlere göçler başlamıştır.
Eğitime çok önem veren bir toplum olmamızdan dolayı özellikle 1970’li yıllardan sonra eğitim patlaması yaşanmış ve 1976 yılında 110 hane 450-500 nüfus olan kömürlünün Türkmen halkı şimdi 500 hane ve 2000 nüfusa ulaşmıştır. Bu nüfus içerisinde 500’den fazlası üniversite mezunudur.
Ulaşım kolaylaşınca kente göçenler kentteki yaşantıyı görüp ailesiyle beraber kentte yaşamayı tercih etmişlerdir.
Tüm bu nedenlere birde muhtarlık olayı eklenmiştir. Dayı – yeğen karşı karşıya getirilmesi ve karşılıklı hırs içinde olmaları. Ayrıca kışkırtıcılarında olmasıyla bu sürtüşmelerin türkmenlerin köyü boşaltmaya başlamalarına bir nebze etkisi olmuştur.
Kömürlü köyü dağılmaya başlarken diğer komşu köylerde de göçler başlamıştır.
Köylerden göçlerin başlamasıyla beraber Türkmen köylerine devletin teşvik uyguladığı ve Kars’daki tüm Türkmenleri boşaltmak istemeleri “TEHCİR” nedeniyle köyler hızla boşalmıştır. Ancak devletin vaat ettiği teşvik yardımları hiçbir şekilde köylüye ulaşmamıştır. İleriye dönük bakılınca tükmenleri köylerden boşaltıp Kars ve çevresinde Türkmen nüfusunu azaltmaktı asıl neden.
Kömürlü Türkmenleri % 50 İZMİR % 40 ANKARA VE % 10 diğer iller olarak göç dağılımı vermiştir.
İnsanların birbirleri ile ilişkilerini koparmaması birlikte daha güçlü olması ve diğer çok sebepten dolayı nüfusun yoğun olduğu ANKARA ve İZMİRde kömürlü köyü derneklerini kurmuştur.
Ayrıca bu iki ilde diğer Türkmen köy dernekleri ile birleşerek Federasyonlar oluşturulmuştur. Her iki Federasyonun kurulmasında derneklerimiz kurucu olarak üzerine düşen görevi yerine getirmiştir.
Kömürlü 7 peyin (mezra) birleşmesi ile oluşmuştur.
Bu peyler şah peyleri, çukuryurt peyleri, gazanlik peyleri, eski kömürlü peyleri, yayla peyleri, mıstığın peyleri, aşağı peyler.
Kaynak; Himmet ASİLTÜRKMEN